Tại Việt Nam, QCVN 8-1:2011/BYT đã được ban hành để kiểm soát hàm lượng độc tố vi nấm trong thực phẩm, tuy nhiên hiện nay chưa có quy định và các nghiên cứu về các dẫn xuất cũng như chất chuyển hóa của chúng. Deoxynivalenol-3-glucoside (D3G) cùng với hai dẫn xuất acetyl hóa của deoxynivalenol (DON) là 15-acetyldeoxynivalenol (15-AcDON) và 3-acetyldeoxynivalenol (3-AcDON) thường được phát hiện trong các loại ngũ cốc bị nhiễm vi nấm tự nhiên như lúa mì, lúa mạch và ngô. Trong nghiên cứu này, phương pháp sắc ký lỏng khối phổ hai lần (LC-MS/MS) đã được phát triển và ứng dụng để xác định DON và 3 chất chuyển hóa bao gồm D3G, 3-AcDON và 15-AcDON trong ngô. Hệ thống sắc ký lỏng AB Sciex 5500 với cột C18 HSS SB (150 mm × 2,1 mm × 1,7 µm), kết hợp với detector khối phổ ba tứ cực nguồn ESI, chế độ theo dõi ion MRM, thể tích tiêm mẫu 2 µL đã được sử dụng trong nghiên cứu. Phương pháp đã được thẩm định cho thấy có tính đặc hiệu tốt, độ tuyến tính tốt trong khoảng đường chuẩn từ 100 – 1000 µg/kg, giới hạn phát hiện của phương pháp (MDL) là 30 µg/kg; độ lặp lại và độ đúng đáp ứng yêu cầu của AOAC với độ lệch chuẩn tương đối và độ thu hồi lần lượt tương ứng trong khoảng là 1,45 – 4,31% và 90 – 110%. Kết quả phân tích 50 mẫu ngô thu thập ngẫu nhiên trên thị trường cho thấy, 10 mẫu (20%) phát hiện DON, tuy nhiên không phát hiện các chất chuyển hóa của DON trong các mẫu này.
Chất chuyển hóa, DON, D3G, 3-AcDON, 15-AcDON
[1]. M. A. Gab-Allah, K. Choi & B. Kim, “Type B Trichothecenes in Cereal Grains and Their Products: Recent Advances on Occurrence, Toxicology, Analysis and PostHarvest Decontamination Strategies,” Toxins, vol. 15, no. 2, pp. 85, 2023.
[2]. F. Berthiller, R. Schuhmacher, G. Adam & R. Krska, “Formation, determination and significance of masked and other conjugated mycotoxins,” Analytical and Bioanalytical Chemistry, vol. 395, pp. 1243–1252, 2009.
[3]. N. Broekaert, M. Devreese, S. De Baere, P. De Backer & Croubels, “Modified Fusarium mycotoxins unmasked: From occurrence in cereals to animal and human excretion,” Food and Chemical Toxicology, vol. 80, pp. 17–31, 2015.
[4]. J. C. Young, T. Zhou, H. Yu, H. Zhu, J. Gong, “Degradation of trichothecene mycotoxins by chicken intestinal microbes,” Food and Chemical Toxicology, vol. 45, pp. 136–143, 2007.
[5]. H. Guo, J. Ji, J. Wang, & X. Sun, “Deoxynivalenol: Masked forms, fate during food processing, and potential biological remedies,” Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety, vol. 19, no. 2, pp. 1-32, 2020.
[6]. JECFA, in: Joint FAO/WHO Expert Committeee on Food Additives (Ed.), WHO Technical Report Series, 959, 2011.
[7]. A. Veršilovskis, J. Geys1, B. Huybrechts, E. Goossens, S. De Saeger and A. Callebaut, “Simultaneous determination of masked forms of deoxynivalenol and zearalenone after oral dosing in rats by LC-MS/MS,” World Mycotoxin Journal, vol. 5, no. 3, pp. 303-318, 2012.
[8]. F. Berthiller, C. Dall’asta, R. Corradini, R. Marchelli, M. Sulyok, R. Krska, G.Adam & R. Schuhmacher, “Occurrence of deoxynivalenol and its 3-β-D-glucoside in wheat and maize,” Food Additives & Contaminants: Part A, vol. 26, no. 4, pp. 507-511, 2009.
[9]. J. J. Sasanya, C. Hall and C. Wolf-Hall, “Analysis of Deoxynivalenol, Masked Deoxynivalenol, and Fusarium graminearum Pigment in Wheat Samples, Using Liquid Chromatography–UV–Mass Spectrometry,” Journal of Food Protection, vol. 71, no. 6, pp. 1205–1213, 2008.
[10]. M. De Boevre, J. D. Di Mavungu, P. Maene, K. Audenaert, D. Deforce, G. Haesaert, M. Eeckhout, A. Callebaut, F. Berthiller, C. Van Peteghem & S. De Saeger, “Development and validation of an LC-MS/MS method for the simultaneous determination of deoxynivalenol, zearalenone, T-2-toxin and some masked metabolites in different cereals and cereal-derived food,” Food Additives & Contaminants: Part A: Chemistry, Analysis, Control, Exposure & Risk Assessment, vol. 29, no. 5, pp. 819-835, 2012.
[11]. O. Vendl & F. Berthiller & C. Crews & R. Krska, “Simultaneous determination of deoxynivalenol, zearalenone, and their major masked metabolites in cereal-based food by LC–MS–MS,” Anal Bioanal Chem, vol. 395, pp. 1347–1354, 2009.
[12]. J. Ruprich, V. Ostrý, “Immunochemical Methods in Health Risk Assessment: Cross Reactivity of Antibodies against Mycotoxin Deoxynivalenol with Deoxynivalenol-3- glucoside,” Central European Journal of Public Health, vol. 16, no. 1, pp. 34–37, 2008.
[13]. M. Zachariasova, M. Vaclavikova, O. Lacina, L. Vaclavik, and J. Hajslova, “Deoxynivalenol Oligoglycosides: New “Masked” Fusarium Toxins Occurring in Malt, Beer, and Breadstuff,” Journal of Agricalture and Food Chemistry, vol. 60, pp. 9280-9291, 2012..
[14]. AOAC International, “Appendix F: Guidelines for standard method performance requirements,” AOAC Official Methods of Analysis, 2016.
[15]. Commission implementing regulation (EU) 2021/808, “on the performance of analytical methods for residues of pharmacologically active substances used in food producing animals and on the interpretation of results as well as on the methods to be used for sampling and repealing Decisions 2002/657/EC and 98/179/EC,” Official Journal of the European Union, vol. 180, pp. 84-109, 2021.
[16]. M. Behrens, S. Hüwel, H. J. Galla, H. U. Humpf, “Blood-Brain Barrier Effects of the Fusarium Mycotoxins Deoxynivalenol, 3 Acetyldeoxynivalenol, and Moniliformin and Their Transfer to the Brain,” PLOS ONE, vol. 10, no. 11, ID. e0143640, 2015.
[17]. N. Broekaert, M. Devreese, T. De Mil, S. Fraeyman, G. Antonissen, S. De Baere, P. De Backer, A. Vermeulen and S. Croubels, “Oral Bioavailability, Hydrolysis, and Comparative Toxicokinetics of 3 Acetyldeoxynivalenol and 15-Acetyldeoxynivalenol in Broiler Chickens and Pigs,” Journal of Agricultural and Food Chemistry, vol. 63, no. 69, pp. 8734-8742, 2015.
[18]. P. J. Doyle, H. Saeed, A. Hermans, S. C. Gleddie, G. Hussack, M. Arbabi-Ghahroudi, C. Seguin, M. E. Savard, C. R. MacKenzie, and J. C. Hall, “Intracellular Expression of a Single Domain Antibody Reduces Cytotoxicity of 15-Acetyldeoxynivalenol in Yeast,” Journal of Biological chemistry, vol. 284, no. 50, pp. 35029–35039, 2009.
[19]. Ministry of Health, QCVN 8-1:2011/BYT National technical regulation on the limits of mycotoxins contamination in food, 2011 (in Vietnamese).