Polychlorinated biphenyls (PCBs) là nhóm chất ô nhiễm hữu cơ khó phân hủy (POPs) điển hình được liệt kê trong Phụ lục A (các chất cần loại bỏ) và Phụ lục C (các chất phát sinh không chủ định) theo Công ước Stockholm. Trong nghiên cứu này, phương pháp sắc ký khí ghép nối khối phổ hai lần (GC-MS/MS) được nghiên cứu và áp dụng để phân tích hàm lượng 28 cấu tử PCBs trong một số mẫu cá biển tại Việt Nam. PCBs trong cá biển được chiết siêu âm với hỗn hợp dung môi acetone/n-hexane (1/1, v/v). Dịch chiết mẫu được làm sạch bằng cột silica gel đa lớp với dung môi rửa giải dichloromethane/n-hexane (1/1, v/v). PCBs được tách trên cột mao quản DB- 5MS và được xác định bằng detector khối phổ ba tứ cực. Detector được vận hành ở chế độ ion hóa va chạm electron (EI) và chế độ quan sát phản ứng chọn lọc SRM (selected reaction monitoring). Đường chuẩn của 28 PCBs có độ tuyến tính cao R2 ≥ 0,9998. Giới hạn phát hiện của thiết bị (IDL) và giới hạn phát hiện của phương pháp (MDL) dao động trong khoảng 0,08 - 0,023 ng/mL và 0,07 - 1,84 ng/g. Độ thu hồi của 28 chất chuẩn PCBs và 7 chất chuẩn đồng hành trong mẫu thêm chuẩn dao động trong khoảng 62,3 - 88,1% và 75,9 - 91,9%, đáp ứng yêu cầu của AOAC (độ thu hồi 60 - 115% với khoảng nồng độ 10 - 100 ppb). Phương pháp sau khi thẩm định đã được áp dụng để phân tích 10 mẫu cá biển, cho thấy hàm lượng ∑28PCBs dao động từ 17 - 851 ng/g lipid. Kết quả tổng nồng độ 6in-PCBs (PCB-28; -52; -101; -138; -153; -180) theo khối lượng ướt dao động từ 1,24 - 3,15 ng/g wet weight, giá trị này thấp hơn hàm lượng tối đa cho phép theo quy định của Châu Âu (75 ng/g wet weight). Hai cấu tử PCB-126 và PCB-169 đều không được phát hiện trong tất cả mẫu cá nghiên cứu.
POPs, PCBs, cá biển, Việt Nam, GC-MS/MS.
[1]. M. D. Erickson and R. G. Kaley, "Applications of polychlorinated biphenyls," Environmental Science and Pollution Research, vol. 18, pp. 135-151, 2011.
[2]. D. O. Carpenter, "Polychlorinated biphenyls (PCBs): routes of exposure and effects on human health," Reviews on environmental health, vol. 21, no. 1, pp. 1-24, 2006.
[3]. P. L. Lallas, "The Stockholm Convention on persistent organic pollutants," American Journal of International Law, vol. 95, no. 3, pp. 692-708, 2001.
[4]. N. Sinh, L. Thuy, N. Kinh, and L. Thang, "The persistent organic pollutants and their management in Vietnam," in Proceedings of the Regional Workshop on the Management of Persistent Organic Pollutants-POPs, UNEP, Hanoi, Vietnam, pp. 16-19, 2019.
[5]. Ottonello, Giuliana, Ferrari, Angelo Magi, Emanuele, "Determination of polychlorinated biphenyls in fish: Optimisation and validation of a method based on accelerated solvent extraction and gas chromatography-mass spectrometry," Food Chemistry, vol. 142, pp. 327-333, 2014
[6]. Abdurrahman Aksoy; Yavuz Kursad Das; Oguzhan Yavuz; Dilek Guvenc; Enes Atmaca; Sema Agaoglu "Organochlorine Pesticide and Polychlorinated Biphenyls Levels in Fish and Mussel in Van Region, Turkey," Toxicology letters, vol 196, pp. 65-69, 2011.
[7]. X.-T. Peng, L. Jiang, Y. Gong, X.-Z. Hu, L.-J. Peng, and Y.-Q. Feng, "Preparation of mesoporous ZrO2-coated magnetic microsphere and its application in the multi-residue analysis of pesticides and PCBs in fish by GC–MS/MS," Talanta, vol. 132, pp. 118-125, 2015.
[8]. K. Kalachova, J. Cajka. Pulkrabova, L. Drabova, M. Stupak, and J. Hajslova, "Gas chromatography-triple quadrupole tandem mass spectrometry: a powerful tool for the (ultra) trace analysis of multiclass environmental contaminants in fish and fish feed," Analytical and Bioanalytical Chemistry, vol 405, no. 24, pp. 7803-7815, 2013.
[9]. T.-T. Tran-Lam, T. C. Quan, P. T. Pham, A.-T. T. Phung, M. Q. Bui, and Y. H. Dao, "Occurrence, distribution, and risk assessment of halogenated organic pollutants (HOPs) in marine fish muscle: The case study of Vietnam," Marine Pollution Bulletin, vol. 192, pp. 114986, 2023.
[10]. Stancheva. M, Georgieva, S, & Makedonski. L, " Organochlorine pollutants in fish from the Bulgarian region of the Black Sea," Quality Assurance and Safety of Crops & Foods, vol. 5, no. 3, pp. 243-251, 2013.
[11]. D. D. Nhan, N. M. Am, N. C. Hoi, L. V. Dieu, F. P. Carvalho, J-P Villeneuve, and C. Cattini, "Organochlorine pesticides and PCBs in the Red river delta, North Vietnam," Marine Pollution Bulletin, vol. 36, no. 9, pp. 742-749, 1998.
[12]. D. N. Dang, M. A. Nguyen, F. P. Carvalho, J. P. Villeneuve, and C. Cattini, "Organochlorine pesticides and PCBs along the coast of North Vietnam," Science of The Total Environment, vol. 237, pp. 363-371, 1999.
[13]. T. A. M. Tran, G. Malarvannan, T. L. Hoang, A. Covaci, and M. Elskens, "Occurrence of organochlorine pesticides and polychlorinated biphenyls in sediment and fish in Cau Hai lagoon of Central Vietnam: Human health risk assessment," Marine Pollution Bulletin, vol. 141, pp. 521-528, 2019.
[14]. P. T. Hien, N. M. Tue, G. Suzuki, S. Takahashi, and S. Tanabe, "Polychlorinated biphenyls and polybrominated diphenyl ethers in fishes collected from Tam Giang-Cau Hai Lagoon, Vietnam," Interdisciplinary studies on environmental chemistry - Environmental pollution and ecotoxicology, pp. 221-227, 2012.
[15]. E. US, "Method 8270E (SW-846): semivolatile organic compounds by gas chromatography/mass spectrometry (GC/MS)," Washington, DC, 2014.
[16]. E. US EPA, "Method 1668C. "Chlorinated Biphenyl Congeners in Water, Soil, Sediment, Biosolids, and Tissue by HRGC/HRMS, " Washington, DC, 2010.
[17]. U. US EPA, "Method 3550C. Ultrasonic extraction," Test Methods for Evaluating Solid Waste, Physical/Chemical Methods, vol. 3, pp. 1-17, 2007.
[18]. Thermo Scientific, "Practical Determination and Validation of Instrument Detection Limit for the ISQ 7000 Single Quadrupole GC-MS System with Advanced Electron Ionization Source". [Online]. Available: https://www.thermofisher.com/vn/en/home/global/forms/instrument-detection-limit-isq-7000-single-quad-gc-ms-system-aei-source.html.
[19]. W. Li et al, "Matrix solid-phase dispersion combined with GC–MS/MS for the determination of organochlorine pesticides and polychlorinated biphenyls in marketed seafood,'' Chromatographia, vol. 80, no. 5, pp. 813-824, 2017.
[20]. P. Castells, J. Parera, F. Santos, and M. J. C. Galceran, "Occurrence of polychlorinated naphthalenes, polychlorinated biphenyls and short-chain chlorinated paraffins in marine sediments from Barcelona (Spain)," Chemosphere, vol. 70, no. 9, pp. 1552-1562, 2008.
[21]. Y. Uekusa et al., "Determination of polychlorinated biphenyls in marine fish obtained from tsunami-stricken areas of Japan," PLoS One, vol. 12, no. 4, pp. e0174961, 2017.
[22]. S. Georgieva, M. Stancheva, and L. Makedonski, "Organochlorine pesticides and PCBs in marine fish," Ovidius University Annals of Chemistry, vol. 23, no. 1, pp. 92-98, 2012.
[23]. EU, "Commission Regulation (EU) No 1259/2011 of 2 December 2011 amending Regulation (EC) No 1881/2006 as regards maximum levels for dioxins, dioxin-like PCBs and non dioxin-like PCBs in foodstuffs," Official Journal, vol 320, pp 18-23, 2011.